NCEA

Ngā Pūrongo Aromatawai

Kaupae 1 Te Reo Rangatira 2020

Ngā Tikanga Aromatawai Paerewa Paetae 91659 91662 91664

91659: Te whakapuaki whakaaro hei tuhinga whakamōhio

Wāhanga A: He kōrero whānui

Ko tā te mahere whakaaro he āwhina i te ākonga ki te āta wānanga i te kaupapa i whiriwhirihia hei tuhinga māna, otirā, he puna hei whāngai kupu, kia whakaraupapahia ōna whakaaro ki āna tuhituhinga. Waihoki, ko ngā ākonga e āta whakakaupapa i āna kaupapa matua, e āta whakatakoto ana i tāna e tohe ana, e tutuki pai ai i ngā paerewa paetae tuhituhi 91659, 91662.

He whakawhanake pūkenga hei whakautu pātai i te paerewa paetae 91664, he whakaatu i tā te ākonga māramatanga ki te horopaki, me kaha ngā ākonga ki te whakautu i ngā pātai me ōna wahanga katoa.

Wāhanga E: Pūrongo mo ngā Paerewa Paetae

Ko ngā ākonga i eke ki te Paetae i te paerewa paetae nei:

i whakatakoto whakaaro e aro ana ki tētahi o ngā kaupapa
ka hāngai t/ētahi o āna wheako me t/ētahi nuka reo ki te kaupapa.

Ko ngā ākonga Kāore i whiwhi i te paerewa paetae nei:

tē aro atu ai ki tētahi o ngā kaupapa i whakaritea mō tēnei aromatawai
he rehurehu, he ruarua rānei ngā kupu hei kawe i ōna whakaaro, hei whakautu rānei i ngā pātai.

Ko ngā ākonga i eke ki te Kaiaka i te paerewa paetae nei:

ka āta whakaraupapa whakaaro, ka āta whakamārama i tana taunaki i tēnā o ōna whakaaro, i tēnā o ōna kaupapa
ka whakamahia ētahi nuka reo e hāpai ana i ngā kaupapa matua o ana tuhituhinga
ka whakatakoto i ana tuhinga hei kōwae, he kupu whakataki e whakamārama ana i ngā kaupapa matua o tana tuhituhinga, ka mutu, ka whakarāpopoto i ōna whakaaro me ana whakatau hei whakakapi i tana kaupapa.

Ko ngā ākonga i eke ki te Kairangi i te paerewa paetae nei:

ka whakarākeia ngā kaupapa i te tuhituhinga ki ngā kupu whakarite, ki ngā huahuatau me ngā whakatauāki (nuka reo)
he kupu whakarite, (nuka reo) he kōrero ā-iwi e whakakaupapa ana i ana wheako me ōna pānga ki te kaupapa o te tuhituhinga
he whānui ngā kupu hou, ngā rerenga hāngū me ngā kārawarawatanga (tikanga tuhi) e pai ai te hanganga mai o te tuhituhinga.

91662: Te whakatau kaupapa hei tuhinga

Ko ngā ākonga i eke ki te Paetae i te paerewa paetae nei:

ka whakaraupapa whakaaro e hāngai ana ki kaupapa me tōna ao
e tohe ana i te kaupapa mā te whakataunaki i ōna whakaaro me te pai o ngā nuka reo i whiriwhiria hei kīnaki mō ana kōrero.

Ko ngā ākonga Kāore i whiwhi i te paerewa paetae nei:

kāore e hāngai ana ngā tuhituhinga ki te kaupapa nānā i whiriwhiri
he ruarua noa iho ngā kupu, kāore te tuhituhinga i eke i te 150–250 kupu.

Ko ngā ākonga i eke ki te Kaiaka i te paerewa paetae nei:

e whakamārama ana i t/ētahi o ōna whakaaro hei whakatau kaupapa
ko te whakatakotoranga o ana kupu he whai i ngā tikanga tuhi me ngā nuka reo e kawe ana i ōna whakaaro
he kaha nōna ki te tohe, ki te āta wetewete i tana kaupapa.

Ko ngā ākonga i eke ki te Kairangi i te paerewa paetae nei:

ka āta whakamārama i ngā tohe hei tautoko i ana taunakinakitanga
ka whakatairite ana t/ētahi o ngā mahi ā ōna tūpuna e whai pānga ana ki t/ētahi āhuatanga o te kaupapa, hei tautoko i āna whakatau
i hira te mana o ngā kaupapa i whakatakotohia i te tuhituhinga ki ngā kupu tawhito o ngā mōteatea me ngā pūrākau, otirā ko ngā momo nuka reo.

91664: Te tātari i te reo kōrero

Ko ngā ākonga i eke ki te Paetae i te paerewa paetae nei:

ka whakamārama i te tikanga o te/ngā nuka reo me ngā aria matua o te kaupapa
ka whakaraupapa i ngā whakaaro e hāngai ana ki te kaupapa
ka whakaatu i tōna māramatanga ki te horopaki o te tuhinga.

Ko ngā ākonga Kāore i whiwhi i te paerewa paetae nei:

kāore i ea ngā wāhanga katoa o ngā pātai
he ruarua ngā kupu, kāore hoki e hāngai ana ki te kaupapa
he tāruarua noa ngā tuhituhinga kupu i tā te ākonga i pānui ai i te rauemi aromatawai.

Ko ngā ākonga i eke ki te Kaiaka i te paerewa paetae nei:

he whānui te whakamārama i te tikanga o te kupu me ngā pānga ki te horopaki
ka tuitui ariā e hāngai ana ki te horopaki o te tuhituhinga
ka tokona ake ngā huahuatau (nuka reo) e whakawhānui, e taunaki ana i ngā aria matua i te tuhituhinga.

Ko ngā ākonga i eke ki te Kairangi i te paerewa paetae nei:

ka whakaatu i te rētōtanga o tā te ākonga ruku ki ngā puna kōrero, arā, ko ngā kōrero tuku iho, ko ngā wheako o te ākonga i tōna ao, ko ngā mahi ā ngā tūpuna, otirā, ko ngā pūrākau hoki, ki konā kite ai i tana māia ki te āta tātari, ki te arohaehae hoki i te reo tuhi
ka āta wherawhera i te huhua o ngā whakaaro, ā, ka whakatakotohia ngā taunakitanga i hua mai ai e hāngai ana ki te kaupapa.

Te Reo Rangatira subject page

Previous years' reports
2019 (PDF, 211KB), 2018 (PDF, 107KB), 2017 (PDF, 41KB), 2016 (PDF, 205KB)