- Home
- Qualifications and standards
- NCEA
- Māori and Pasifika
-
Providers and partners
- About education organisations
- NZQA's quality assurance system for tertiary education organisations
- Guidelines and forms
- Consistency of graduate outcomes
- Approval, accreditation and registration
- Monitoring and Assessment
- Self-assessment
- External evaluation and review
- Assessment and moderation of standards
- Submitting results and awarding qualifications and micro-credentials
- Tertiary and International Learners Code of Practice
- Offshore use of qualifications and programmes
- Reform of Vocational Education
- International Education planning
- international
- About us
Ngā Tikanga Aromatawai Paerewa Paetae
Te Hiranga Te Reo Rangatira 2022
Ngā Paerewa Paetae 93009
Wāhanga A: He kōrero whānui
Te kounga o te whakamātautau: He aha ngā mea i pai, he aha rānei te mea hei whakapakari hei whakapai ake?
Iti te kupu nui te kōrero! He poto ngā tohutohu, he mārama hoki, inarā te kounga o te whakamātautau nei. E rua ngā wāhanga matua, ko te Pānui/Tuhituhi me te Whakarongo/Kōrero. E whai ake nei te whakarāpopototanga o i a wāhanga.
PĀNUI:
Tuatahi, he mārohi tēnei kia whai whakaaro nui kia tāpiritia te oro o te tuhinga e pānuitia ana e ngā ākonga. Ka rongo tika rātau i ngā piki me ngā heke o te reo, te mita o te reo, te kawe o taua reo. Mā tēnei e piki ake ai te māramatanga o te ākonga. Ko te Pānui te wāhanga uaua rawa ki ngā ākonga. He whakaputa i ō rātau ake māramatanga ki ngā rerenga i tipakongia. Ko te mea nui, kia whai māramatanga ki te ngako o te korero, kātahi ka toaitia. Ko ētahi ākonga i toai i te kupu a te tuhinga kāre i whakawhānuitia. Ko ētahi he hohonu te whakamārama inā i eke ki taumata kē. He ruarua hoki kāore i paku whakautu i ngā mahi nei.
TUHITUHI:
He māori te takoto o ngā kaupapa. Me māori te aronga o ngā mahi tuhituhi. Torutoru noa iho te hunga e mātau ana ki te whakaputa i ōna whakaaro kia māori nei. Waihoki ko te kapo i te whakaaro ki te whakataukī, te whakatauākī me te kīwaha. Ko te tika o te takoto o te reo tētahi atu wāhi. Kei tēnei taumata, me mātau te ākonga ki te whakamahinga tika o ‘a me o’, o ‘ngā hāngutanga’, o te ‘tohu tō te rua oro puare’ rānei.
WHAKARONGO:
Ko te poto o te tohe, ko te nui o te kaupapa, he hiranga! Kapi katoa i te nuinga o ngā ākonga i eke, te ngako o te kōrero i rangona ai. Inā te tika o te rangatahi ki te tohe i te kaupapa e hāngai ana ki a tātau tikanga. O ngā ākonga kāore i tino eke, he mea waiho e rātou ngā whakamāramatanga o ngā whakatauki me ngā kīwaha i rongo ai.
KŌRERO:
Kei te ora tō tātou reo! Ka matatau te kōrero mai o ngā ākonga i eke panuku. Rere tika mai te reo me te mita o tēnā o tēnā, ā, he māmā te whakarongo atu. Kāore he kōrero i tua atu ki taua hunga. Kei reira anō ōna ngoikoretanga, arā ko te pāpaku o te whakaaro me te reo, kāore ētahi i eke. Kei tēnei taumata me pēnei te matatau o te ākonga ki te reo rangatira ka tika.
He kōrero motuhake
Tuatahi pea, me pupuri ki te kaituhi nāna tēnei whakamātautau i tuhi. Ko te take nui, he māori te aronga o ngā mahi i tēnei whakamātautau i tēnei tau, he hāngai ngā kaupapa i kōwhiria hei whakamātau i te āpōpō.
Tuarua, e toaitia āku i tuhi, he mārohi tēnei kia whai whakaaro nui kia tāpiritia te oro o te tuhinga e pānuitia ana e ngā ākonga. Ka rongo tika rātau i ngā piki me ngā heke o te reo,
te mita o te reo, te kawe o taua reo. Kia kaha tātau ki te whanaketanga ake o te hiranga o te reo Māori.
Wāhanga E: Pūrongo Paerewa Paetae
Ko te ākonga i eke ki tōna karamatamata mō Te Hiranga Te Reo Rangatira:
- he tino iti rawa ngā hapa ā-tuhi, ā-kōrero hoki
- i rere tika mai te reo me te whakahuatanga o ngā kupu
- i āta pānuitia ngā tohutohu me te whai i aua tohutohu
- i āta whakarongo hoki ki te tohe, ka whiriwhiria te taha tika ki a ia, ka taunakitia tāna i whiriwhiri ai, ka tika hoki te kōwhiringa kīwaha, whakatauākī i taua tohe, i whānui hoki te whakamārama.
Ko ngā ākonga i whakawhiwhia ki Te Hiranga Te Reo Rangatira:
- he tino iti ngā hapa ā-tuhi, ā-kōrero hoki
- i rere tika mai te reo me te whakahuatanga o ngā kupu
- i pānuitia ngā tohutohu me te whai i aua tohutohu
- i whakarongo hoki ki te tohe, ka whiriwhiria te taha tika ki a ia, ka taunakitia ai ētahi,
ka tika hoki te kōwhiringa kīwaha, whakatauākī i taua tohe.
Ko ngā ākonga kāore i eke ki Te Hiranga Te Reo Rangatira:
- he nui ngā hapa ā-tuhi, ā-kōrero hoki
- he poto te kōrero, kāore i pānuitia ngā tohutohu, kāore hoki i whai i aua tohutohu;
kā whakarāpopoto noa i te tohe - kāore i oti i a rātau te nuinga o ngā pātai i te wāhanga pānui.
Subject page
Previous years' reports